తెలంగాణ రాష్ట్రంలో నిర్మిస్తున్న ప్రాజెక్టుల విషయంలో ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వం అర్థం పర్థం లేని, నిరాధారమైన, అనవసర రాద్ధాంతం చేస్తున్నదని, కేంద్ర ప్రభుత్వం కూడా తప్పుడు విధానం అవలంభిస్తున్నదని ముఖ్యమంత్రి కె. చంద్రశేఖర రావు తీవ్ర ఆగ్రహం వ్యక్తం చేశారు. త్వరలో జరిగే అపెక్స్‌ కౌన్సిల్‌ సమావేశంలో ప్రాజెక్టు నిర్మాణం విషయంలో పూర్తి వాస్తవాలు, సంపూర్ణ సమాచారం ముందు పెట్టి సమర్థవంతంగా వాదనను వినిపించాలని నిర్ణయించారు. ఇటు ఆంధప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వానికి, అటు కేంద్ర ప్రభుత్వానికి గట్టి సమాధానం చెప్పాల్సిన అవసరం ఉందని అభిప్రాయపడ్డారు. తెలంగాణలో నిర్మిస్తున్న ప్రాజెక్టుల విషయంలో ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వం ఫిర్యాదు చేయడంపై ముఖ్యమంత్రి తీవ్ర ఆగ్రహం వ్యక్తం చేశారు. ఎపి వైఖరిపై అసంతృప్తి వ్యక్తం చేశారు.
అపెక్స్‌ కౌన్సిల్‌ సమావేశంలో అనుసరించాల్సిన వైఖరిని ఖరారు చేసేందుకు ముఖ్యమంత్రి ప్రగతి భవన్‌లో జలవనరుల శాఖ అధికారులతో సమావేశమయ్యారు. ఈ సందర్భంగా ముఖ్యమంత్రి కేసీఆర్‌ తెలంగాణలో నిర్మిస్తున్న ప్రాజెక్టుల పూర్వాపరాలను క్షుణ్ణంగ పరిశీలించారు. కేంద్రం, ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వ అభిప్రాయాలపై చర్చించారు.
‘‘నా అంతట నేనే ఆంధప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వ పెద్దలను పిలిచి పీటేసి అన్నం పెట్టి మరీ మాట్లాడాను. రెండు రాష్ట్రాల రైతుల ప్రయోజనాలకు అనుగుణంగా ప్రాజెక్టులు నిర్మించుకుందామని స్నేహ హస్తం అందించాము. బేసిన్లు లేవు, భేషజాలు లేవు అని మన వైఖరిని చాలా స్పష్టంగా చెప్పాము. సహజ సరిహద్దు రాష్ట్రాలు కాబట్టి స్నేహ పూర్వకంగా మెదిలి, అంతిమంగా రైతుకు సాగునీరు అందించే లక్ష్యం సాధించాలని ప్రతిపాదించాము. వృధాగా సముద్రంపాలఅవుతున్న నీటిని రైతుల పొలాలకు మళ్లించే కార్యాచరణ అమలు చేద్దామని చెప్పాము. అయినా సరే ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వం కెలికి కయ్యం పెట్టుకుంటున్నది. తెలంగాణ నిర్మిస్తున్న ప్రాజెక్టులపై అర్థం లేని వాదనతో, నిరాధారమైన ఆరోపణలతో ఫిర్యాదు చేస్తున్నది. అపెక్స్‌ కమిటీ సమావేశంలో ఆంధప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వం నోరు మూయించేలా, వారి అర్థరహిత వాదనను తిప్పికొట్టేలా సమాధానం చెపుతాం. తెలంగాణ ప్రాజెక్టుల గురించి మరోసారి నోరెత్తి మాట్లాడలేని పరిస్థితిని ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వానికి కల్పిస్తాం’’ అని ముఖ్యమంత్రి స్పష్టం చేశారు.
‘‘శ్రీశైలం నుంచి నాగార్జున సాగర్‌ ప్రాజెక్టుకు నీటిని విడుదల చేసే విషయంలో కూడా కేంద్రం అనవసరంగా అభ్యంతర పెడుతున్నది. వాస్తవానికి నాగార్జున సాగర్‌ ప్రాజెక్టు నింపిన తర్వాతనే మిగిలిన ప్రాజెక్టులు నింపాలి. అసలు శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు నీటి పారుదల ప్రాజెక్టు కాదు, అది జల విద్యుత్‌ ప్రాజెక్టు. ఇన్ని వాస్తవాలు పరిగణలోకి తీసుకోకుండా కేంద్రం అభ్యంతరాలు వ్యక్తం చేయడం సమంజసం కాదు. ఒక రాష్ట్రంగా తెలంగాణకు కూడా హక్కులుంటాయి. తనకున్న హక్కు ప్రకారం ప్రాజెక్టు నిర్మిస్తోంది. ఈ విషయంలో రాష్ట్రాల హక్కును హరించేలా కేంద్రం వ్యవహరించడం తగదు. కేంద్ర వైఖరిని కూడా యావత్‌ దేశానికి తెలిసేలా చేస్తాం. అన్ని వాస్తవాలు వ్లెడిస్తాం’’ అని ముఖ్యమంత్రి కేసీఆర్‌ ప్రకటించారు.
‘‘గోదావరి, కృష్ణా బేసిన్లలో తెలంగాణ రాష్ట్రానికి ఉన్న హక్కు ప్రకారమే ప్రాజెక్టులు నిర్మిస్తున్నాం. తెలంగాణ ఏర్పడే నాటికే ఇప్పుడు నిర్మిస్తున్న ప్రాజెక్టులు మంజూరయ్యి ఉన్నాయి. వాటికి నీటి కేటాయింపులు జరిగాయి. సి.డబ్ల్యు.సి. సహా ఇతర సంస్థల నుంచి అనుమతులు వచ్చాయి. దాదాపు 23 వేల కోట్ల రూపాయల వరకు నిధులు ఖర్చు జరిగింది. 31,500 ఎకరాల భూ సేకరణ జరిగింది. ఇంత జరిగిన తర్వాత ఇప్పుడు వీటిని కొత్త ప్రాజెక్టులు అనడం అర్థరహితం, అవివేకం. సమైక్య ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో మంజూరయినప్పటికీ వాటిని పూర్తి చేయలేదు. పైగా తక్కువ నీటితో ఎక్కువ ఆయకట్టును ప్రతిపాదించారు. దీని వల్ల సాగునీటి అవసరాలు సంపూర్ణంగా తీరవు. చాలా ప్రాజెక్టులు డిజైన్‌ తెలంగాణ రాష్ట్ర అవసరాలకు తగ్గట్టుగా చేయలేదు. కాబట్టి తెలంగాణ వచ్చిన తర్వాత ఈ రాష్ట్రానికున్న హక్కు, అవసరాలు, నీటి వాటా ప్రకారమే ప్రాజెక్టుల రీడిజైన్‌ చేసి నిర్మిస్తున్నాం. దీన్ని తప్పు పట్టడంలో అర్థం లేదు. సమైక్య ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్రంలో నీటి కేటాయింపులు జరిపి, ప్రతిపాదించిన ప్రాజెక్టులు కట్టడం లేదనే అసంతృప్తితోనే, నీటి పారుదల రంగంలో జరుగుతున్న వివక్షకు వ్యతిరేకంగానే తెలంగాణ ఉద్యమం వచ్చింది’’ అని ముఖ్యమంత్రి చెప్పారు.
ప్రాణహిత-చేవెళ్ల ప్రాజెక్టును రీ డిజైన్‌ చేసి కాళేశ్వరం, కంతనపల్లి ప్రాజెక్టును రీ డిజైన్‌ చేసి సమ్మక్క సాగర్‌, రాజీవ్‌ సాగర్‌ -ఇందిరా సాగర్‌ ప్రాజెక్టును రీ డిజైన్‌ చేసి సీతారామ ప్రాజెక్టు, దుమ్ముగూడెం ప్రాజెక్టును రీ డిజైన్‌ చేసి సీతమ్మ సాగర్‌ ను నిర్మిస్తున్నట్లు సిఎం వెల్లడించారు. పెన్‌ గంగ ప్రాజెక్టుకు 1975లోనే ఒప్పందం కుదిరి, ట్రిబ్యునల్‌ అవార్డు కూడా పూర్తయిందన్నారు. ఈ ప్రాజెక్టు ఎప్పుడు మంజూరయ్యాయి? ఏఏ అనుమతులు సాధించారు? తెలంగాణ వచ్చే నాటికే ఎంత ఖర్చు చేశారు? ఎంత భూమి సేకరించారు? విడుదల చేసిన జీవోలు.. తదితర వాస్తవాలను అపెక్స్‌ కౌన్సిల్‌ సమావేశం సందర్భంగా బహిరంగ పరిచి ఫిర్యాదు చేసిన వారికి, సందేహాలు వెలి బుచ్చిన వారికి తిరుగులేని సమాధానం చెప్పాలని సిఎం అధికారులను ఆదేశించారు. మంచినీటి అవసరాల కోసం వాడే నీటిలో 20 శాతాన్ని మాత్రమే పరిగణలోకి తీసుకోవాలని ట్రిబ్యునల్‌ చెప్పింది. దాని ప్రకారం తెలంగాణ రాష్ట్రం మంచినీటి కోసం వాడే 110 టిఎంసిలో 22 టిఎంసిను మాత్రమే లెక్కకు తీసుకోవాలి అని సిఎం చెప్పారు. ‘‘సాగునీటి రంగంలో తెలంగాణకు మొదటి నుంచీ అన్యాయం జరిగింది. ఏలేశ్వరం దగ్గర కట్టాల్సిన నాగార్జున సాగర్‌ ప్రాజెక్టును 17 కిలోమీటర్ల దిగువన కట్టడం వల్ల అన్యాయం జరిగింది. సమైక్య ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ఏర్పడిన కారణంగా ఎగువ కృష్ణ, తుంగభద్ర, బీమా ప్రాజెక్టులు పోయాయి. నీటి వాటా కేటాయింపులో తెలంగాణకు అన్యాయం జరుగుతున్నదని సాక్షాత్తూ బచావత్‌ ట్రిబ్యునల్‌ పేర్కొన్నది. ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్‌ తన నీటి వాటాను అడిగే సందర్భంలో తెలంగాణను పరిగణలోకి తీసుకోలేదని స్వయంగా ట్రిబ్యునల్‌ గ్రహించి, తెలంగాణకు ప్రత్యేకంగా నీటిని కేటాయించింది. సమైక్య ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో చేపట్టిన జూరాలతో పాటు నెట్టెంపాడు, కల్వకుర్తి, బీమా, కోయల్‌ సాగర్‌ లాంటి ప్రాజెక్టులను తెలంగాణ వచ్చిన తర్వాత పూర్తి చేసుకోగలిగాం. ఆర్డీఎస్‌ తూములను ఆంధ్ర ప్రాంత ఎమ్మెల్యేలు బాంఋ పెట్టి పేల్చితే గ్రావిటీ ద్వారా ఎలాంటి ఖర్చు లేకుండా తెలంగాణకు రావాల్సిన నీళ్లు రాలేదు. ఆర్డీఎస్‌ ఆయకట్టును స్థిరీకరించడానికి ఎంతో వ్యయం చేసి తుమ్మిళ్ల లిఫ్టు నిర్మించుకోవాల్సి వచ్చింది. ఇలా సాగునీటి రంగంలో అంతులేని అన్యాయం జరిగింది. రాష్ట్రం వచ్చిన తర్వాత తెలంగాణకు దక్కిన నీటి వాటా ప్రకారమే ప్రాజెక్టును నిర్మిస్తున్నాం. వాస్తవానికి ఇంకా తెలంగాణకు నీటి అవసరం ఉంది, గోదావరి మిగులు జలాల్లో మరో వెయ్యి టిఎంసిలు దక్కాల్సి ఉంది. గోదావరికి తెలంగాణలోనే క్యాచ్‌మెంటు ఏరియా ఎక్కువ. నది ప్రవహించేది తెలంగాణలోనే ఎక్కువ. తెలంగాణకు అవసరాలు కూడా ఉన్నాయి. సముద్రంలో కలిసే రెండు వేల టిఎంసిలో తెలంగాణకు కనీసం వెయ్యి టిఎంసిలు కేటాయించాలి’’ అని సిఎం కేంద్రాన్ని కోరారు.
ఈ సమావేశంలో నీటి పారుదల శాఖ ముఖ్య కార్యదర్శి రజత్‌ కుమార్‌, సిఎంవో కార్యదర్శి స్మితా సభర్వాల్‌, సిఎం ఒఎస్‌ డి. శ్రీధర్‌ దేశ్‌ పాండే, ప్రభుత్వ చీఫ్‌ విప్‌ దాస్యం వినయ్‌ భాస్కర్‌, రాష్ట్ర రైతు సమన్వయ సమితీ అధ్యక్షుడు ఎమ్మెల్సీ పల్లా రాజేశ్వర్‌ రెడ్డి, ఎమ్మెల్సీ శేరి శుభాష్‌ రెడ్డి, ఎమ్మెల్యే సురేందర్‌, ఇఎన్‌ సి బి.నాగేందర్‌ రావు, డిప్యుటి ఇఎన్‌ సి. అనిత, డిడిఎ చందర్‌ రావు, ఎస్‌ఇ ఆర్‌. కోటేశ్వర్‌ రావు, ఇఇలు కె. ప్రసాద్‌, ఎస్‌. విజయ్‌ కుమార్‌, డిఇఇ వెంకట నారాయణ, అడ్వకేట్‌ రవిందర్‌ రావు పాల్గొన్నారు.
‘‘తెలంగాణ ప్రాజెక్టు విషయంలో కేంద్ర ప్రభుత్వ వైఖరి కూడా తప్పిదమే. తెలంగాణ రాష్ట్రానికున్న నీటి వాటా ప్రకారమే ప్రాజెక్టులు నిర్మిస్తున్నాం. తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడే నాటికే నీటి కేటాయింపులు జరిగి, అనుమతు పొంది, ఖర్చు కూడా జరిగిన ప్రాజెక్టు విషయంలో అభ్యంతరాలు వ్యక్తం చేయడం ఏమాత్రం సరికాదు’’
గతంలో జరిగిన మొదటి అపెక్స్‌ కౌన్సిల్‌ సమావేశంలో ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వం పాలమూరు – రంగారెడ్డి ఎత్తిపోతల పథకంపై అభ్యంతరం వ్యక్తం చేసింది. తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఆంధ్రలో చేపట్టిన ముచ్చుమర్రిని ప్రస్తావించింది. దీంతో ఈ రెండిటిని కొనసాగించాలనే నిర్ణయం జరిగింది. మళ్లీ ఆ అంశాన్ని లేవనెత్తడం సరికాదు. పాలమూరు – రంగారెడ్డి విషయంలో కూడా వాస్తవాలను మరోసారి వివరిస్తాం..
