చరిత్ర మరచిన యుద్ధ యోధుడు మొగిలయ్య

– డాక్టర్‌ కట్టగాని రవీందర్‌

ఏడవ నిజాం మీర్‌ ఉస్మాన్‌ అలీఖాన్‌ పాలనలో తెలంగాణ అంతటా భూస్వామ్య విధానం వేళ్ళూనుకుపోయింది. ఓరుగల్లు మొదటి నుండి ఒక చైతన్యవంతమైన ప్రాంతం. ఇక్కడ స్వతంత్య్ర కాంక్ష భావజాల విస్తరణలో భాగంగా 1929లో మెలుగు భూమయ్య ఆధ్వర్యంలో ఆర్యసమాజ్‌ కార్యకలాపాలు మొదలయ్యాయి. క్రమంగా ఈ సంస్థ యువకులు లను చైతన్యవంతం చేసి అదొక ఉద్యమ వృక్షమై విరగబూసింది. ఓరుగల్లు కోటలో 1940 నుండి, ఆచారి అనే దేశభక్తుడి ఆధ్వర్యంలో ఆర్యసమాజ్‌ కార్యక్రమాలు మొదలై కొనసాగుతూ వచ్చాయి. దేశభక్తులైన యువకులు లు అందులో భాగస్వాములయ్యారు. ఆసనాలు, సాముగరడీలు, దేశభక్తితో కూడిన సాంస్కృతిక ప్రక్రియలో ఆ యువకులు మమేకమయ్యారు. అందులో అగ్రభాగాన నిలిచిన, అంకితభావం కలిగిన ఆరడుగుల ఆజానుబాహుడు బత్తిని మొగిలయ్య. ఆర్య సమాజ్‌ కార్యకలాపాలలో వాటి నిర్వహణలో అగ్రభాగాన ఉండేవాడు. 1944 నుండి వరంగల్‌ కోటలో ఆర్య సమాజ్‌ ఆధ్వర్యంలో రాత్రి బడులు మొదలయ్యాయి. ఆ తర్వాత ఈ క్రమంలో వరంగల్‌ కోట నుండి హన్మకొండ, కొత్తకొండ, మానుకోట, పరకాల, జనగాంకు విస్తరించింది. 1942 మే 22, 23, 24 తేదీలో 9వ ఆంధ్ర మహా సభ, వరంగల్‌ జిల్లాలోని ధర్మారంలో జరిగింది. ఇందులో బత్తిని మొగిలయ్య అతని బృందంతో కలిసి కోలాటం ప్రదర్శన ఇచ్చాడు. వరంగల్‌లో నిజాం వ్యతిరేక దేశభక్తికి సంబంధించిన కార్యక్రమం ఏది జరిగినా పార్టీ, సంస్థ ప్రమేయం లేకుండా యువకులంతా పాల్గొనే వారు. ఇది వరంగల్‌లోని ఉద్యమ స్ఫూర్తికి నిదర్శనం.

1946 ఫిబ్రవరి 5న మహాత్మాగాంధి మద్రాసు నుండి అహ్మదాబాద్‌ వెళ్తూ వరంగల్‌ స్టేషన్‌లో ఆగి అక్కడి ప్రజలనుద్దేశించి పది నిమిషాలపాటు మాట్లాడారు. ఈ సంఘటన తరువాత ప్రజలలో స్వతంత్య్ర కాంక్ష పెరిగి ఆర్య సమాజ్‌ కాంగ్రెస్‌ కార్యకలాపాల ప్రజా బాహుళ్యంలోకి విస్తరించడం మొదులుపెట్టాయి. ఈ క్రమంలోనే 1946 ఫిబ్రవరి 12న హైద్రాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ కమిటి ఒక రహస్య సర్క్యూలర్‌ని జారీ చేసింది. కాంగ్రెస్‌ సేవాదళ్‌ కార్యకర్తలంతా రహస్యంగానైనా త్రివర్ణ పతాకాలను ఎగురువేయాలని, జాతీయ గీతాన్ని ఆలపించాలని దాని సారాంశం.

బత్తిని మొగిలయ్య, బత్తిని రామస్వామి ఇద్దరు అన్నదమ్ములు. మొగిలయ్య తూర్పుకోటలో 1919లో చెన్నమ్మ, మల్లయ్య దంపతులకు ఐదవ సంతానంగా జన్మించాడు. కోట బడిలో ఐదవ తరగతి వరకు చదువుకున్నాడు. తాళ్ళెక్కే కుల వృత్తిని చేపట్టి ఆర్య సమాజ్‌ కార్యకలాపాలో భాగమయ్యాడు. ఇతని అన్న రామస్వామి గాంధేయ వాది. అంకిత భావం కలిగిన కాంగ్రెస్‌ కార్యకర్త. వీళ్ళిద్దరి కారణంగా వరంగల్‌ కోటలో రాజకీయ చైతన్యం వెళ్ళివిరిసింది. పక్క పక్కనున్న మొగిలయ్య, రామస్వామి ఇండ్లు ఆ ఇంటి ముందుగల ఖాళీ స్థలం ఉద్యమ వేదికలైనాయి. నిజాం రాజు అధికారికంగా త్రివర్ణ పతాక అవిష్కరణను నిషేధించాడు. నిజాం ప్రాంతంలో జెండా ఎత్తడమంటే… మరణానికి కూడా వెరవకుండా చేసే సాహసోపేత కార్యమే! కోటలో వరంగల్‌లో రజాకార్లు, వాళ్ళ అనుయాయులుండే వాళ్ళు. నలుదిక్కులా నిర్భంధమే నింగిని తాకుతున్న ఆ సమయంలో తూర్పుకోటలో త్రివర్ణపతాకాన్ని ఎగురవేసి నినాదాల మధ్య ఒక నిర్భంధ, ఉద్విగ్న వాతావరణంలో ఉద్వేగపూరిత ఆనందాన్ని యువకులైన దేశ భక్తులు అనుభవించేవారు. ఈ చైతన్యమే క్రమంగా చాపకింద నీరులా నిజాం సంస్థానమంతా విస్తరించింది. ఈ రహస్య జెండావందనం గురించి రజాకార్‌ నాయకులకు తెలిసి కోటలో జెండా ఎత్తిన రోజే ఈ కార్యక్రమానికి నాయకత్వం వహిస్తున్న నాయకులందరిని చంపి ఇంకెవ్వరూ జెండా ఎత్తకుండా చెయ్యాలనుకున్నారు.

ఆరోజు 1946 ఆగస్టు 11 ఆదివారం ఉదయం 7.30 గం॥లకు తూర్పుకోట ముఖద్వారం దగ్గర జెండా ఎగురవేయాలని అందులో కోటలో ఉన్నవాళ్ళందరిని భాగస్వాములను చేయాలని కాంగ్రెస్‌ నాయకులు నిర్ణయించారు. అప్పుడు హయగ్రీవచారి కాంగ్రెస్‌ పట్టణ అధ్యక్షులుగా, భూపతి కృష్ణమూర్తి, కోశాధికారిగా ఉన్నారు. కోటలోని ప్రజలు తూర్పు కోట ముఖద్వారం దగ్గర గుమిగూడారు. నాయకులు జెండా ఎత్తారు, జై కొట్టారు. పిల్లలు దేశక్తి గీతాలనాలపించారు. నీరెండలోని నింగిలో సగౌరవంగా జాతీయ జెండా రెపరెపలాడింది. కోట గోడ మీద నుండి వీచిన గాలి అందరిని ఆత్మీయంగా స్పృషించింది. అనంతరం మొగిలయ్య రామస్వామితో కలిసి నాయకులంతా రామస్వామి ఇంటికి చేరుకున్నారు. మొగిలయ్య అనంతరం తన వృత్తిలో భాగంగా తాళ్ళెక్కడానికి తాటి వనానికి వెళ్ళాడు. రామస్వామి ఇంట్లో కాంగ్రెస్‌ నాయకులంతా కలిసి చాయ్‌ తాగుతూ భవిష్యత్‌ కాంగ్రెస్‌ కార్యక్రమాల గూర్చి చర్చించుకుంటున్నారు.

అప్పుడే సుమారు రెండు వందల మంది రజాకార్లు, వారి అనుయాయులు కత్తులు, బర్సలు, తుపాకులు మొదలైన మారణాయుధాలతో ఖాసీం షరీఫ్‌ అనే రజాకార్‌ నాయకుని ఆధ్వర్యంలో తూర్పుకోటలోని జెండా ఎత్తిన ప్రాంతానికి చేరుకున్నారు. ఎగిరిన జెండానుచూసిన రజాకార్ల కోపం కట్టలు తెంచుకుంది. జెండా దించి కాళ్ళతో తొక్కి తగలబెట్టి నిజాం అనుకూల నినాదాలు చేస్తూ జెండా ఎత్తిన నాయకులు సమావేశమైన రామస్వామి ఇంటిని చుట్టుముట్టారు. ఇది గమనించిన ఇంటిలోపల ఉన్న నాయకులు భూపతి కృష్ణమూర్తి, కెప్టెన్‌ సమ్మయ్యు కాంపౌండ్‌ గేటుకు గొళ్ళెం పెట్టారు. రజాకార్లు ఆ ఇంటిపై రాళ్ళదాడి మొదలుపెట్టారు. ఈ విషయం తాటి వనంలోని మొగిలయ్యకు తెలిసింది. వెంటనే తన ఇంటివైపు పరిగెత్తి ఇంటి వెనుక నుండి రజాకార్ల కంటబడకుండా ఇంట్లోకి వెళ్ళి ఇంటి సూరులోనున్న తల్వార్‌ను సర్రున లాగి క్షణాల్లో బీభత్సంగా దాడి చేస్తున్న రజాకార్ల గుంపు ముందు నిల్చాడు. మొగిలయ్య ఇంట్లో అతని భార్య లచ్చవ్వ పురిటి బిడ్డతో మంచంపై ఉంది. అతని తల్లి చెన్నమ్మ ఈ పరిణామాలకు భీతిల్లి పోయారు.

కాకతీయ ప్రతాపానికి ప్రతీకగా నిలిచి వైరి వర్గాల కరవాలాల కవాతులో మునిగితేలిన యుద్దభూమిపై నిలిచిన మొగిలయ్య సింహంలా రజాకార్‌ మూకపైకి లంఘించాడు. ఆర్య సమాజ్‌లో నేర్చిన తన కత్తి యుద్ధ విన్యాసం ముందు రజాకార్లు నిలువలేకపోయారు. నెత్తురు రుచిమరిగిన మానవ మృగాల మధ్య మొగిలయ్య యుద్ధ వీరుడుగా మారి వీర విహారం చేశాడు.

రామస్వామి ఇంటి చుట్టు ఆవరించి ఉన్న రెండువందల మంది రజాకార్లు ఒక్కసారిగా చెదిరిన చీమల పుట్టలా చెదిరిపోయారు. దూరంగా పారిపోయిన రజాకార్లు తమకు తాము ధైర్యం చెప్పుకొని ఖాసీం షరీఫ్‌ నాయకత్వంలో మూకుమ్మడి దాడికి పాల్పడ్డారు. బల్లెంతో వేగంగా తనవైపు వస్తున్న షరీఫ్‌ను గమనించిన మొగిలయ్య అతన్ని నరకడానికి మెరుపు వేగంతో కత్తిని పైకెత్తాడు. అది అనుకోని విధంగా తన ఇంటి ముందు గల పందిరి గుంజ మధ్య చిక్కుకుంది. అది అదనుగా భావించిన షరీఫ్‌ తన బల్లెంతో బలంగా మొగిలయ్య గుండెమీద పొడిచాడు. క్షణాల్లో మొగిలయ్య శరీరమంతా రక్తసిక్తమయింది. రజాకార్ల మూకుమ్మడి దాడిలో మొగిలయ్య అమరుడైనాడు. ఈ క్రమంలో తన తమ్మునిపై జరుగుతున్న దాడిని ప్రత్యక్షంగా ఇంట్లో నుండి చూసిన మొగిలయ్య అన్నయిన బత్తిని రామస్వామి రోదిస్తూ తన తమ్ముడి శవంపై బడి అతన్ని చంపొద్దని రజాకార్లను వేడుకొన్నాడు. కాని అతన్ని కత్తులతో నరకడం వల్ల స్పృహ కోల్పోయాడు. అనంతరం ఆ రజాకర్ల నాయకుడైన షరీఫ్‌ అరుస్తూ మొగిలయ్య గుండెపై స్రవిస్తున్న రక్తమంతా తన ముఖానికి, శరీరానికి పూసుకున్నాడు. తరువాత తన తుపాకితో కాల్పులు జరిపాడు. అందులో ఇద్దరు మరణించారు. ముగ్గురు క్షతగాత్రులైనారు. షరీఫ్‌ను రజాకార్‌ అనుయాయులు తమ బుజాలపై మోస్తూ ఈలలు వేస్తూ నృత్యాలు చేస్తూ అతణ్ణి వరంగల్‌ తూర్పు కోట నుండి ఇప్పటి వరంగల్‌ చౌరస్తా వరకు ఊరేగింపుగా తీసుకువచ్చారు. అప్పటి వరంగల్‌ తాలూక్‌దార్‌ (కలెక్టర్‌) అబ్దుల్‌ మహిత్‌మిన్‌, ఇన్స్‌పెక్టర్‌ జియాఉల్లాలు హంతకుడైన ఖాసీం షరీఫ్‌కు పూలమాలు వేసి ఆలింగనం చేసుకున్నారు. అది తన వీరత్వమన్నట్లు ఆ దండలు చించి వికృతంగా నవ్వుతూ షరీఫ్‌ ప్రజలపై చల్లాడు. ఈ సంఘటన జరిగిన మూడు రోజులకు 14-8-1946న సాయంత్రం 4 గంటలకు మండి బజార్‌లోని నారాయణరెడ్డి అనే డాక్టర్‌ను కూడా ఈ షరీఫ్‌ హత్య చేశాడు. అతను కూడా ఆర్య సమాజ్‌ కార్యకర్తే.

జెండా ఎత్తిన నాయకులకు ప్రాణభిక్షపెట్టి అమరుడైన నిష్కలంక దేశభక్తుడు బత్తిని మొగిలయ్య. ప్రాణాలకు తెగించి చేసే పోరాటమేదైనా సజీవమైందే. పోరాట వీరులు మరణించవచ్చు. చంపిన శత్రువులు విజయగర్వంతో విర్రవీగవచ్చు. కానీ వాళ్ళత్యాగం సమస్త ప్రజల ఆకాంక్షలతో వెళ్లివిరుస్తుంది. సమ్మక్క సారలమ్మ నుండి భగత్‌సింగ్‌, సుఖ్‌దేవ్‌, రాజగురుల నుండి, దొడ్డి కొమురయ్య, కొమురంభీం నుండి బత్తిని మొగిలయ్య దాకా మనం మననం చేసుకునేది ఈ మట్టిని మానవీయతను ప్రేమించిన మనుషులను… త్యాగధనులనే….

తెలంగాణ అంటేనే ఒక నిరంతర పోరాటా ఝరి. తెలంగాణ చరిత్రంతా అసంఖ్యాక బహుజనుల అసమాన పోరాటల త్యాగాల ఫలితమే. ఈ గడ్డమీద జరిగిన ఆధిపత్య వ్యతిరేక పోరాటాల్లో అసువులు బాసిన అమరులంతా.. ఈ నేలపై మరణం కూడా ఒక మధుర జ్ఞాపకమని వాళ్ళ అమరత్వపు స్మృతులను మనకు అందించారు. జాతీయ జెండా ఎత్తడం పై నీలి నీడల నిషేధాజ్ఞలు కొనసాగుతున్న నిజాం నిరంకుశ పాలనలో ప్రాణాలకు తెగించి జాతీయ జెండా ఎత్తిన దేశభక్తులను కాపాడడానికై రెండు వందల మంది కరుడు గట్టిన రక్త పిపాసులైన రజాకార్లతో విరోచితంగా పోరాడి అమరుడయ్యాడు బత్తిన మొగిలయ్య. అతని అమరత్వమే నాలుగు కోటలున్న చారిత్రాత్మకమైన ఓరుగల్లుకు పెట్టని ఐదవ కోట.

కాకతీయ ప్రతాపానికి ప్రతీకగా నిలిచి వైరి వర్గాల కరవాలాల కవాతులో మునిగితేలిన యుద్దభూమిపై నిలిచిన మొగిలయ్య సింహంలా రజాకార్‌ మూకపైకి లంఘించాడు. ఆర్య సమాజ్‌లో నేర్చిన తన కత్తి యుద్ధ విన్యాసం ముందు రజాకార్లు నిలువలేకపోయారు.