‘బంగారు తెలంగాణ’ సాకారం చేసే దిశగా, ప్రజల ఆశలను, ఆకాంక్షలను ప్రతిబింబిస్తూ రాష్ట్ర ఆర్థిక శాఖామంత్రి ఈటల రాజేందర్‌ మార్చి 14న శాసనసభలో 2016-17 వార్షిక బడ్జెట్‌ను ప్రవేశ పెట్టారు.
ఆర్థిక మంత్రి హోదాలో ఈటల రాజేందర్‌ ముచ్చటగా మూడవసారి శాసనసభలో బడ్జెట్ సమర్పించారు. తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడిన తరువాత ప్రవేశపెట్టిన మూడవ బడ్జెట్ అయినప్పటికీ, పూర్తి సమాచారంతో, సమగ్ర అధ్యయనంతో, వాస్తవాల ఆధారంగా రూపొందించిన తొలి బడ్జెట్ ఇది అని ఆర్థిక మంత్రి పేర్కొన్నారు.
ప్రభుత్వ ప్రాధాన్యతలకు అనుగుణంగా సాగునీరు, తాగునీరు, సంక్షేమ రంగాలకు ప్రాధాన్యత ఇస్తూనే, మిగతా రంగాలకు ఈ బడ్జెట్‌లో సముచిత స్థానం కల్పించారు. మొత్తం 1,30,415.87 కోట్ల రూపాయల వార్షిక బడ్జెట్‌లో తొలిసారిగా సాగునీటి రంగానికి భారీగా 25,000 కోట్ల రూపాయలు కేటాయించడం ఓ రికార్డు. అలాగే, తొలిసారిగా ప్రణాళికేతర వ్యయంకంటే, ప్రణాళికావ్యయం అధికంగా ఉండటం మరో విశేషం.
శాసనసభలో ఆర్థిక మంత్రి ఈటల రాజేందర్‌ బడ్జెట్ ప్రవేశపెట్టగా, శాసన మండలిలో ఉప ముఖ్యమంత్రి కడియం శ్రీహరి బడ్జెట్ సమర్పించారు.
మొత్తం వార్షిక బడ్జెట్ రూ. 1,30,415.87 కోట్లు
ప్రణాళికా వ్యయం రూ. 67,630.73 కోట్లు
ప్రణాళికేతర వ్యయం రూ. 62,785.14 కోట్లు
రెవెన్యూ రాబడి రూ. 1,00,924.73 కోట్లు
రెవెన్యూ మిగులు రూ. 3,718.37 కోట్లు
ద్రవ్యలోటు రూ. 23,467.29 కోట్లు
వాస్తవ సమాచారం… సమగ్ర అధ్యయనం
(ఆర్థిక మంత్రి ఈటల బడ్జెట్ ప్రసంగం)
తెలంగాణపై దశాబ్దాల పాటు కొనసాగిన వివక్ష, అన్యాయంపై అవిశ్రాంత పోరాటం చేసి సాధించుకున్న రాష్ట్రం మనది. ప్రత్యేక రాష్ట్రం సాధించుకున్న ప్రజలు కొత్త అధ్యాయాన్ని లిఖించుకుంటున్న సందర్భమిది. ఈ రాష్ట్రంలో ప్రజలకు అనేక ఆశలు, ఆశయాలు, ఆకాంక్షలు ఉన్నాయి. అవసరాలు కూడా ఉన్నాయి. వాటన్నింటికి అనుగుణంగా బడ్జెట్ రూపొందిచాల్సిన అవసరం ఉంది.
తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడిన తరువాత ప్రవేశపెట్టే మూడవ బడ్జెట్ అయినప్పటికి పూర్తి సమాచారంతో, సమగ్ర అధ్యయనంతో, వాస్తవాల ఆధారంగా రూపొందిన మొదటి బడ్జెట్ ఇదే. 2015-16 బడ్జెట్‌కు ప్రాతిపదిక 2014-15 ఆర్థిక సంవత్సరం లెక్కలు. 2014 ఏప్రిల్‌ నుండి 2015 మార్చి నాటికి వచ్చిన ఆదాయం, పెట్టిన ఖర్చు, సాధించిన ఫలితాలు తేలాలి. కానీ తెలంగాణ రాష్ట్రం 2014 జూన్‌లో ఏర్పడింది. పూర్తిస్థాయి లెక్కలు అందుబాటులో లేవు. కేవలం అంచనాలు మాత్రమే ఉన్నాయి. కేంద్ర పథకాల ద్వారా వచ్చే నిధులు, కేంద్ర పన్నుల వాటా కొంత తగ్గాయి. 14వ ఆర్థిక సంఘం సిఫారసుల ప్రకారం రాష్ట్రాల ఋణ పరిమితి (ఎఫ్‌.ఆర్.బి.ఎమ్)ని వారి స్థూలల ఉత్పత్తిలో మరో అర (0.5) శాతం పెంచినా అది ఇంకా అమలు కాలేదు. ఆంధ్రప్రదేశ్‌ పునర్‌ వ్యవస్థీకరణ చట్టం 2014 ప్రకారం వెనుకబడిన ప్రాంత అభివృద్ధి కోసం కేంద్రం ఎంతో సహాయం చేస్తుందని ఆశించాం. కానీ కేలం రూ.450 కోట్లు మాత్రమే ఇచ్చి మన ఆశలపై నీళ్లు చల్లింది. ఉమ్మడి రాష్ట్రంలో పాలకులు చేసిన తప్పిదాలకు మనం ఇప్పటికీ మూల్యం చెల్లించాల్సి వస్తున్నది. సామాజిక రంగం, వ్యవసాయం, సాగునీటి రంగం, మౌలిక సదుపాయాల కల్పన లాంటివి వారి హయాంలో తీవ్రంగా నిర్లక్ష్యం చేయబడ్డాయి. ఉమ్మడి రాష్ట్రంలో బకాయి పడిన బిల్లులను మనం ఇప్పుడు చెల్లించాల్సి వస్తున్నది. ఉమ్మడి రాష్ట్రంలో యథాలాపంగా ప్రారంభించిన 800లకు పైగా ప్రణాళికా పథకాలను అనివార్యంగా ఇప్పటికీ అమలు చేయాల్సి వస్తున్నది. వీటికి తోడు భారీ విద్యుత్‌ కొరత వంటి అనేక సమస్యలు రాష్ట్రాన్ని పీడించాయి.
గతంలో ఎన్నడూ లేనివిధంగా ముఖ్యమంత్రి ప్రతి శాఖ పనితీరును స్వయంగా సమీక్షి చారు. ఆయా శాఖల్లో వచ్చే ఆదాయం ఎంత? ఖర్చవుతున్నది ఎంత? అందులో అమలవుతున్న పథకాలు ఏమిటి? అవి సాధిస్తున్న ఫలితాలు ఏమిటి? సరైన ఫలితాలు సాధించకపోవడానికి కారణాలు ఏమిటి? తదితర విషయాలను ముఖ్యమంత్రి పూర్తి స్థాయిలో బేరీజు వేశారు. గతంలో ఏ ముఖ్యమంత్రి ఇంత కూలంకషంగా సమీక్షించిన సందర్భం లేదు. ఈ సమీక్షలు, నిశిత అధ్యయనం అనంతరం ప్రవేశపెడుతున్న 2016-17 సంవత్సర బడ్జెట్ సమూల మార్పులకు నాంది పలుకుతున్నదని ప్రకటించడానికి సంతోషిస్తున్నాను.
రాష్ట్ర ఆర్థిక పరిస్థితి ఇదీ..
తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడిన నాటి నుండి నేటి వరకు వచ్చిన మార్పును, రాష్ట్ర స్థూల ఆర్థిక స్థితిగతులను ఈ సభ దృష్టికి తెస్తున్నాను. గత రెండేళ్లలో వర్షపాతం సాధారణ వర్షపాతం కంటే తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ రాష్ట్ర స్థూల ఉత్పత్తి గణనీయంగా మెరుగుపడిందని తెలియజేసేందుకు గర్విస్తున్నాను. నైరుతి రుతుపవనాల ప్రభావంతో కురిసే వర్షాలు 2014, 2015 సంవత్సరాలలో వరుసగా ౩0.2 శాతం, 14.౩ శాతం తగ్గాయి. ఈశాన్య రుతుపవనాల ప్రభావంతో కురిసే వర్షాలు మరింత తగ్గాయి. 2014- 15 సంవత్సరాలలో అవి వరుసగా 58 శాతం, 79 శాతం తగ్గాయి. 2015-16లో మన రాష్ట్ర స్థూల ఉత్పత్తి ప్రస్తుత ధరల ప్రకారం 11.67 శాతం మెరుగైన వృద్ధి సాధించగలమని అంచనావేయడమైనది. వ్యవసాయం, అనుబంధ రంగాలలో గత సంవత్సరం కంటే వృద్ధి తగ్గినప్పటికి ఈ 11.67 శాతం వృద్ధి సాధ్యపడింది. ఇది జాతీయ సగటు వృద్ధిరేటైన 8.6 శాతం కంటే చాలా ఎక్కువ. వచ్చే వర్షాకాలంలో సాధారణ వర్షపాతం ఉంటుందనే ఆశతో ప్రభుత్వం ఎన్నో అభివృద్ధి కార్యక్రమాలకు శ్రీకారం చుట్టింది. వచ్చే ఏడాది రాష్ట్ర ఆర్థిక వృద్ధి కూడా మరింత మెరుగుపడుతుంది.
రాష్ట్ర తలసరి ఆదాయం ప్రస్తుత ధరల్లో 2014-15 సం వత్సరంలో 12.7 శాతం మెరుగయ్యే రూ. 1,29,182గా లెక్క తేలింది. 2015-16 సంవత్సరంలో తలసరి ఆదాయం 10.7 శాతం పెరిగి రూ. 1,43,02౩గా ఉండవచ్చని అంచనా. ఇదే ఏడాది జాతీయ సగటు తలసరి ఆదాయం రూ.93,2౩1 కంటే మన రాష్ట్ర తలసరి ఆదాయం ఎక్కువగా ఉంది.
గతంలో తెలంగాణ ఆర్థిక స్థితి వాసవ్త సామర్థ్యం చాలా తక్కువగా ఉండేది. తెలంగాణలో మౌలిక సదుపాయాలను, సామాజిక రంగాలను ఉద్దేశ్యపూర్వకంగా నిర్లక్ష్యం చేయడం వల్ల ఈ పరిస్థితి తలెత్తింది. ఇక్కడ వనరులను అప్పటి ఉమ్మడి రాష్ట్రంలోని ఇతర ప్రాంతాల అభివృద్ధి కోసం తరలించేవారు. తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడిన తర్వాత ఆ దుస్థితి నుంచి బయటపడ్డాం. నీళ్ళు, నిధులు, నియామకాలు మన స్వాధీనంలోకి వచ్చాయి. మన ఆర్థిక వ్యవస్థ సంకెళ్లు తెంచుకుంది. గత రెండేళ్ళ వృద్ధి రేటును గమనిస్తే, భవిష్యత్తులో రాష్ట్రం వృద్ధి పరుగులు తీస్తుందనే భరోసా కలుగుతున్నది. వ్యవసాయం, వ్యవసాయ అనుబంధ రంగాలు, పరిశ్రమలు, ఉత్పాదక రంగం, సేవల రంగాలు, అన్నింట్లో ఆర్థిక అభివృద్ధికి ఉజ్వలమైన అవకాశాలున్నాయి.
గౌరవ సభ్యులకు గుర్తుండే ఉంటుంది. కేసీఆర్ ముఖ్యమంత్రిగా పదవి స్వీకరించిన తర్వాత ప్రజలను ఉద్దేశించి చేసిన మొదటి ప్రసంగంలో బంగారు తెలంగాణ సాధిద్ధాం అన్నారు. ప్రజలు బాధల నుంచి విముక్తులయి ఆరోగ్యంగా, ఆనందంగా, సుసంపన్నంగా మారినప్పుడే బంగారు తెలంగాణ సాకారమవుతుంది. ‘బంగారు తెలంగాణ’ అనేది కేవలం నినాదంకాదు. తెలంగాణ రాష్ట్ర అపారమైన శక్తి సామర్థ్యాలను ప్రజల అవసరాలకు ఉపయోగపడేలా చేసే మహా సంకల్పం. ‘బంగారు తెలంగాణ’ కల సాకారం చేసేందుకు అన్ని వనరులను, సామర్థ్యాలను రాష్ట్ర అభివృద్ధికి, సంక్షేమానికి వినియోగిస్తున్నాం. ఉమ్మడి రాష్ట్రంలో అణచివేతకు గురైన తెలంగాణ అస్తిత్వ, సాంస్కృతిక వైభవాలను పునరుద్ధరించేందుకు శ్రమిస్తున్నాం. తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడ్డాక కేవలం 21 నెలల్లోనే ‘బంగారు తెలంగాణ’ సాధనకు అవసరమైన మార్పులు చేపట్టినం. సంకెళ్ల నుంచి స్వేచ్ఛ దిశగా, బలహీనపాలన నుంచి ప్రజాపరిపాలన దిశగా పయనిస్తున్నాం. వాగ్ధానాలు చేయడం, పథకాలను రూపొందించడమే కాదు. ఆ పథకాలను సమర్థవంతంగా అమలుచేసి, ఫలితాలను ప్రజలకు చేర్చడం మాలక్ష్యం. వాగ్ధానాల అమలు దిశగా వడివడిగా అడుగులు వేస్తున్నాం. 2014 జూన్‌ 1 వరకు తెలంగాణ ఒక బంధించిన పులి. ఇప్పుడు ఇది సంకెళ్లు తెంచుకుని సొంత రాష్ట్రంగా అవతరించింది. దేశంలో కెల్లా అతివేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న రాష్ట్రాల్లో మనం వున్నాం. అభివృద్ధికి వనరుల కంటే సుపరిపాలనే ఎక్కువ దోహద పడుతుందని ఎన్నో అధ్యయనాలు సూచిస్తున్నాయి. వనరులకు తోడు మనకున్న బలమైన నాయకత్వం, సుపరిపాలన, అంతులేని ప్రజాభిమానం, తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని స్థిరంగా ముందుకు తీసుకెళ్తాయి.”
ఆదాయ వనరులు- నిధుల వినియోగం
రాష్ట్రానికొచ్చే ఆదాయం, కేంద్రం ఇచ్చే గ్రాంటులు, కేంద్ర పన్నుల్లో రాష్ట్ర వాటాలతో పాటు స్థానికంగా ఉండే ఇతర ఆర్థిక వనరులపై కూడా ఇప్పుడు ఓ అవగాహన ఏర్పడింది. రాష్ట్రానికి పుష్కలమైన సహజవనరులు ఉన్నాయనడానికి టిఎస్‌ఐఐసి మచ్చుకు అమ్మిన కొన్ని భూములే ఉదాహరణ. ఎకరానికి 29 కోట్ల వరకు ధర పలికింది. వేల కోట్ల విలువ ఉన్న 380 ఎకరాల భూమి మీద ఉన్న కేసును సుప్రీం కోర్టులో ప్రభుత్వం గెలిచింది. దాదాపు 4 వేల కోట్ల వరకు వాణిజ్య పన్ను బకాయిలు వివిధ కేసుల్లో ఇరుక్కుని వున్నాయి. త్వరితగతిన వీటి పరిష్కారానికి ప్రభుత్వం అన్ని చర్యలు తీసుకొంటున్నది. ప్రజల మీద పన్ను భారం మోపకుండానే అభివృద్ధికి కావలసిన నిధులను సమీకరించడం ప్రభుత్వ వ్యూహం.
అభివృద్ధి నిధుల కోసం నిరంతర నిరీక్షణ.. ఒకనాడు..
తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడితే నిధుల కొరత ఉండదని, రాష్ట్రానికున్న ఆదాయ వనరులతో అభివృద్ధి, సంక్షేమ కార్యక్రమాలు అమలు చేయవచ్చని మేము ఆనాడే చెప్పాం. దాని ప్రకారమే మేము ఎన్నికల మానిఫెస్టో కూడా రూపొందించాం. అనుకున్నది అనుకున్నట్లే జరుగుతున్నది. మన వనరులు మన ప్రజల కోసం ఉపయోగించే అవకాశం వచ్చింది. మన కండ్ల ముందే వాస్తవాలు కనబడుతున్నాయి. ప్రణాళిక పద్దు కింద ఇంత పెద్ద మొత్తంలో ఎప్పుడూ తెలంగాణకు ఖర్చు పెట్టలేదు. అంటే తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడక ముందు బడ్జెట్ లెక్కలు తీసుకుంటే ఏ ఒక్క సంవత్సరం కూడా తెలంగాణ ప్రజల కోసం కనీసం పది వలే కోట్ల రూపాయలు ఖర్చు పెటన్టి సందర్భం లేదు. అభివృద్ధి నిధుల కోసం తెలంగాణ ప్రజలు నిరంతరం నిరీక్షణ చేశారు. సమైక్య పాలనలో ప్రతీ రూపాయికి తెలంగాణ భిక్షమెత్తుకునే దుస్థితి ఉండేది. కానీ ఇప్పుడు చరిత్రను తిరగరాసుకుంటున్నాం. కేవలం ప్లాన్‌ బడ్జెట్ కింద గత ఆర్థిక సంవత్సరం రూ.52,౩8౩.20 కోట్లు కేటాయించుకోగలిగాం. ఈ సారి కూడా ప్లాన్‌ బడ్జెట్ కింద చరిత్రలో ఎన్నడూ లేనివిధంగా అభివృద్ధి, సంక్షేమ కార్యక్రమాల కోసం డబ్బులు ఖర్చు పెట్టబోతున్నాం. తెలంగాణ రాష్ట్రం వస్తే ప్రజలకు ఏం జరుగుతుంది? అన్న వారికి ఇదే మా సమాధానం.
2016-17 బడ్జెట్ ప్రతిపాదనలు సమర్పించే ముందుగా 2014 జూన్‌లో ప్రభుత్వం ఎర్పడ్డనాటి నుండి ఇప్పటి వరకు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం చేపట్టిన పలు కార్యక్రమాలను, బంగారు తెలంగాణ సాధనకు ప్రభుత్వం చేసిన కృషిని వివరిస్తాను. బలహీన వర్గాల సంక్షేమం కోసం ఆసరా పెన్షన్లను గణనీయంగా పెంచాం. వందశాతం ప్రభుత్వ ఖర్చుతో పేదలకు రెండు బెడ్‌ రూంల ఇండ్ల పథకాన్ని అమలు చేస్తున్నం. కళ్యాణ లక్ష్మి, షాదీ ముబారక్‌ పథకాలను అమలు చేస్తున్నాం తెల్లరేషన్ కార్డుదారులకు ఒక రూపాయికి కిలో బియ్యంను కుటుంబ సభ్యులందరికీ ఒక్కొక్కరికీ 6 కిలోల చొప్పున ఇస్తున్నాం. విద్యార్థి వసతి గృహాలకు సన్న బియ్యం ఇస్తున్నాం. రైతుల కష్టాలు తీర్చేందుకు పంట రుణాల మాఫీ పథకాన్ని అమలు చేస్తున్నాం. రాష్ట్రంలో ఉన్న 46000 చెరువులను పునరుద్ధరించేందుకు ‘మిషన్‌ కాకతీయ’ ప్రారంభించినం.
రాష్ట్రంలోని అన్ని కుటుంబాలకు తాగు నీటిని సరఫరా చేయాలన్న సమున్నత లక్ష్యంతో ‘మిషన్‌ భగీరథ’ అనే భారీ పథకాన్ని యుద్ధ ప్రాతిపదికన ప్రారంభించినం. పరిపాలన పగ్గాలు చేపట్టిన నాడు విద్యుత్‌ లోటుతో కొట్టు మిట్టాడుతున్న రాష్ట్రంలో నేడు గృహావసరాలకు, పరిశ్రమలకు నిరంతరాయంగా విద్యుత్తును సరఫరా చేస్తున్నం. పెట్టుబడులకు అనుకూలమైన పారిశ్రామిక విధానాన్ని ఆవిష్కరించినం. పారిశ్రామికీకరణను ప్రోత్సహించేందుకు టిఎస్‌-ఐ పాస్‌ అనే ఏక గవాక్ష అనుమతుల విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టినం. ప్రభుత్వ ప్రైవేటు భాగస్వామ్యంలో స్టార్టప్‌లకు, నవకల్పనలకు వేదికగా టి-హబ్‌ని ప్రారంభించినం. అట్టడుగు వర్గాలకు న్యాయం చేయాలంటే వారికి రక్షణ, భద్రత కల్పించడంతో పాటు శాంతి భద్రతల వ్యవస్థను కాపాడటమూ ముఖ్యం. ప్రభుత్వం ఇందుకు అహర్నిశలూ కృషి చేస్తున్నది.
సి.ఎం అభినందనలు
ఆర్థిక శాఖ మంత్రి ఈటల రాజేెందర్‌ అసెంబ్లీలో ప్రవేశపెట్టిన బడ్జెట్‌ను ప్రగతి కాముక బడ్జెట్‌గా ముఖ్యమంత్రి చంద్రశేఖరరావు అభివర్ణించారు. బడ్జెట్ ప్రవశేపెటన్టి అనంతరం అసెంబ్లీలోని సిఎం ఛాంబర్‌లో ఆర్థిక మంత్రి ఈటల ముఖ్యమంత్రిని కలిశారు. ఈ సందర్భంగా ఆర్థిక మంత్రిని సిఎం అభినందించారు. అన్ని రంగాలకు సముచిత ప్రాధాన్యం ఇస్తూ నిధులు కేటాయించి సమతుల్యం పాటించారని సిఎం చెప్పారు.
వ్యవసాయానికి ఉపయోగపడే నీటిపారుదల, సంక్షేమ రంగాలకు ఎక్కువ నిధులు కేటాయించడం సముచిత నిర్ణయమని సిఎం అన్నారు. సమైక్య పాలనలో కేవలం 9వేల కోట్ల రూపాయలు మాత్రమే ప్రణాళిక పద్దుల కింద తెలంగాణకు దక్కేదని, కానీ ఈ సారి 90 వేల కోట్ల రూపాయలు (బడ్జెట్, బడ్జెటేతర) ఖర్చు చేయడం సంతోషకరమన్నారు. ప్రణాళికేతేర వ్యయం కన్నా ప్రణాళికా వ్యయాన్ని ఎక్కువ పెట్టడం వల్ల ప్రజలకు ఉపయోగపడే అభివృద్ధి, సంక్షేమ కార్యక్రమాలు అమలు చేయడం సాధ్యమవుతుందని సి.ఎం అన్నారు.
బడ్జెట్ రూపకల్పనలో పాలుపంచుకున్న ఆర్థిక సలహాదారుడు జి.ఆర్.రెడ్డి, ఆర్థిక శాఖ ముఖ్య కార్యదర్శి రామకృష్ణరావు, కార్యదర్శులు నవీన్‌ మిత్తల్‌, శివశంకర్‌, ప్రణాళిక శాఖ ముఖ్య కార్యదర్శి బి.పి. ఆచార్య, ఇతర అధికారులను సిఎం అభినందించారు. బడ్జెట్ ప్రవేశ పెట్టకముందు అసెంబ్లీలో ముఖ్యమంత్రిని డిప్యూటీ సిఎం కడియం శ్రీహరి, ఆర్థిక మంత్రి ఈటల రాజేందర్‌ కలిశారు. బడ్జెట్ పత్రాలు అందించారు. అనంతరం ఈటల అసెంబ్లీకి, కడియం కౌన్సిల్‌కు వెళ్లి బడ్జెట్ ప్రవేశ పెట్టారు. బడ్జెట్ ప్రసంగం అనంతరం పలువురు ఎమ్మెల్యేలు సిఎంను కలిసి అభినందించారు. వరంగల్‌ కార్పొరేషన్‌కు రూ. 300 కోట్లు కేటాయించడంతో పాటు వివిధ కార్పొరేషన్లు, మున్సిపాలిటీలకు ప్రత్యేక నిధులు ఇచ్చినందుకు కృతజ్ఞతలు తెలిపారు. పలువురు మంత్రులు, ప్రభుత్వ సలహాదారులు, ఎమ్మెల్యేలు, ఎమ్మెల్సీలు సిఎంను కలిసి అభినందించారు.
